اختلال پوست‌کنی یا درماتیلومانیا (Dermatillomania) یک بیماری روان‌شناختی است که در آن فرد به‌صورت وسواس‌گونه پوست خود را می‌کَنَد، می‌خاراند یا زخم می‌کند. این رفتار معمولاً غیرارادی است و فرد حتی ممکن است متوجه انجام آن نباشد. این اختلال در دسته اختلالات وسواس فکری-عملی (OCD) و اختلالات تکراری متمرکز بر بدن (BFRB) قرار می‌گیرد. با کیمیای سعادت همراه باشید.
علائم و نشانه‌های اختلال پوست‌کنی
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً:
- به‌صورت مکرر پوست صورت، دست‌ها، بازوها یا سایر نقاط بدن را می‌کَنند.
- از ناخن، دندان، موچین یا وسایل دیگر برای کندن پوست استفاده می‌کنند.
- حتی در صورت ایجاد زخم و خونریزی، باز هم رفتار خود را ادامه می‌دهند.
- پس از کندن پوست، احساس گناه یا شرم می‌کنند.
- در شرایط استرس یا اضطراب، این رفتار تشدید می‌شود.
- سعی می‌کنند نواقص پوستی مانند جوش، لک یا برجستگی‌ها را “برطرف” کنند.
عوارض جسمی ناشی از اختلال پوست‌کنی
- زخم‌های مزمن و عفونت‌های پوستی
- اسکار (جای زخم) و تغییر رنگ پوست
- کاهش اعتمادبه‌نفس و انزوای اجتماعی
- احساس شرم و اضطراب در مورد ظاهر خود
علل بروز اختلال پوست‌کنی
دلایل مختلفی می‌توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند، از جمله:
۱. عوامل روان‌شناختی
- استرس و اضطراب: بسیاری از افراد در مواقع نگرانی، ناخودآگاه پوست خود را می‌کَنند.
- کمال‌گرایی: برخی افراد به‌دنبال “بی‌نقص” کردن پوست خود هستند.
- وسواس فکری-عملی (OCD): ارتباط قوی بین درماتیلومانیا و OCD وجود دارد.
۲. عوامل بیولوژیکی
- عدم تعادل شیمیایی در مغز: سطح پایین سروتونین می‌تواند محرک این رفتار باشد.
- ژنتیک: احتمال ابتلا در افرادی که سابقه خانوادگی OCD یا BFRB دارند، بیشتر است.
۳. عوامل محیطی
- عادت‌های رفتاری: برخی افراد از کودکی عادت به کندن پوست داشته‌اند.
- مشکلات پوستی: اگزما، آکنه یا خشکی پوست می‌توانند محرک این رفتار باشند.
راهکارهای خودیاری برای کنترل اختلال پوست‌کنی
اگر این اختلال خفیف باشد، می‌توان با روش‌های زیر آن را مدیریت کرد:
۱. جایگزین کردن رفتارهای سالم
- استفاده از توپ استرس یا اسلایم برای مشغول نگه‌داشتن دست‌ها
- پوشیدن دستکش نخی در مواقعی که احتمال پوست‌کنی وجود دارد
- جایگزین کردن کندن پوست با ماساژ پوست یا استفاده از کرم مرطوب کننده
۲. مدیریت استرس و اضطراب
- تمرین تنفس عمیق و مدیتیشن
- ورزش منظم برای کاهش تنش
- یادداشت‌برداری از زمان‌هایی که پوست‌کنی اتفاق می‌افتد
۳. تغییر محیط و عادات
- کوتاه نگه‌داشتن ناخن‌ها
- دور کردن ابزارهایی مانند موچین و سنجاق از دسترس
- استفاده از پمادهای ترمیم‌کننده پوست برای کاهش وسوسه کندن
درمان‌های تخصصی برای اختلال پوست‌کنی
اگر روش‌های خودیاری مؤثر نباشند، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک ضروری است. روش‌های درمانی شامل:
۱. درمان شناختی-رفتاری (CBT)
- شناسایی محرک‌های پوست‌کنی
- آموزش تکنیک‌های جایگزین برای کنترل رفتار
- تمرین معکوس‌سازی عادت (HRT) برای تغییر الگوهای رفتاری
۲. دارودرمانی
- داروهای ضدافسردگی (مثل SSRIs) برای تنظیم سروتونین
- داروهای ضداضطراب در موارد شدید
- مکمل‌های تقویتی مانند N-استیل سیستئین (NAC) که در برخی مطالعات مؤثر بوده‌اند
۳. گروه‌های حمایتی و درمانی
- شرکت در جلسات گروه‌درمانی با افراد دارای اختلالات مشابه
- استفاده از اپلیکیشن‌های خودپایشی برای ثبت رفتارهای پوست‌کنی
جمع‌بندی: آیا اختلال پوست‌کنی قابل درمان است؟
بله، با ترکیب روش‌های خودیاری و درمان تخصصی، می‌توان این اختلال را مدیریت کرد. نکته کلیدی این است که:
- پذیرش مشکل و کاهش احساس شرم
- پیدا کردن محرک‌ها و جایگزین کردن رفتارهای سالم
- درمان بلندمدت برای جلوگیری از عود مجدد
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این مشکل دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، بدانید که تنها نیستید. کمک گرفتن از متخصصان می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند.
“پوست شما نیاز به مراقبت دارد، نه تنبیه!”
آیا تجربه‌ای در زمینه مقابله با اختلال پوست‌کنی دارید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
