نقشه‌برداری مغزی یا QEEG یکی از ابزارهای پیشرفته‌ای است که به منظور بررسی عملکرد مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید شما هم تا به حال این اصطلاح را شنیده باشید. نقشه‌برداری مغز که به اختصار QEEG نیز نامیده میشود، نوعی الکتروانسفالوگرافی کمی است که با استفاده از تحلیل‌های ریاضی و طیفی، داده‌های EEG یا فعالیت‌های الکتریکی مغز را بررسی می‌کند و اطلاعات کمی در مورد عملکرد رفتاری و شناختی مغز ارائه می‌دهد.
این تکنیک با مقایسه نتایج به دست آمده از فعالیت‌های مغزی فرد با “پایگاه داده‌های هنجاری” که نماینده جمعیت عمومی است، می‌تواند در تشخیص بسیاری از اختلالات مفید باشد. QEEG قادر است به شناسایی اختلالاتی مانند ADHD، اسکیزوفرنی، افسردگی، وسواس فکری و غیره کمک کند. همچنین، در تحقیقات پزشکی از این روش برای ارزیابی تأثیرات درمان‌های بالینی قبل و بعد از انجام آن‌ها استفاده میشود.
نقشه‌برداری مغز چیست و چگونه کار می‌کند؟
نقشه‌برداری مغزی یا QEEG یک روش غیرتهاجمی و غیردارویی است که به منظور شناسایی نواحی مغزی ناهنجار و مرتبط با علائم به کار می‌رود. برای انجام این فرایند، ۱۹ حسگر روی پوست سر بیمار قرار داده میشود که فعالیت امواج مغزی را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند. در طول فرایند، هیچ‌گونه تحریک خارجی بر مغز اعمال نمی‌شود و مغز در حالت طبیعی خود باقی می‌ماند. نتایج این ثبت‌ها با یک پایگاه داده استاندارد که توسط FDA تأیید شده است مقایسه می‌شوند تا نواحی از مغز که به درستی عمل نمی‌کنند، شناسایی شود.
این اطلاعات به متخصصان کمک می‌کند تا پروتکل‌های درمانی دقیق‌تری از جمله نوروفیدبک و تحریک عصبی برای هر بیمار بر اساس نیازهای منحصر به فرد او طراحی کنند. این فرایند به درمان و بهبود علائم اختلالات مختلف از جمله ADHD، افسردگی، استرس، بی‌خوابی و غیره کمک می‌کند.
آیا نقشه‌برداری مغزی امن است؟
نقشه‌برداری مغزی یا QEEG یک روش کاملاً امن است. این فرایند هیچ تأثیر منفی یا خطری برای مغز ندارد زیرا فقط فعالیت‌های مغزی را ثبت می‌کند و هیچ گونه تحریک یا تغییری در آن ایجاد نمی‌کند. این روش بدون درد بوده و هیچ عارضه جانبی نیز ندارد. QEEG می‌تواند به شناسایی مشکلاتی مانند تشنج، ADHD، اوتیسم و سایر اختلالات مرتبط با فعالیت مغزی کمک کند.
اهمیت نقشه‌برداری مغز
مغز انسان شامل شبکه‌هایی از نورون‌ها است که در تنظیم عملکردهای مختلف از جمله حافظه، توجه، پردازش زبان و مدیریت هیجانات نقش دارند. در صورتی که این شبکه‌ها به درستی با یکدیگر ارتباط برقرار نکنند، عملکردهای شناختی و عاطفی فرد ممکن است دچار اختلال شود. نقشه‌برداری مغز به ما این امکان را می‌دهد تا به شناسایی این اختلالات و طراحی درمان‌های مناسب برای هر بیمار بپردازیم.
انواع امواج مغزی
چهار نوع اصلی از امواج مغزی که در نقشه‌برداری مغزی شناسایی می‌شوند عبارتند از:
– دلتا: کندترین امواج که در دوران نوزادی و خواب عمیق رخ می‌دهند.
– تتا: امواج آهسته که در زمان خواب‌آلودگی و رؤیاپردازی ظاهر می‌شوند.
– الفا: امواجی با فرکانس بالاتر که در شرایط آرامش و مدیتیشن رخ می‌دهند.
– بتا: سریع‌ترین امواج که در زمان تمرکز و کارهای شدید فعال هستند و در صورت افزایش بیش از حد، می‌توانند باعث اضطراب شوند.
با استفاده از QEEG می‌توان محل و زمان وقوع این امواج را در مغز بیمار مشخص کرد و از این اطلاعات برای طراحی درمان‌های فردی بهره برد.
چگونه نقشه‌برداری مغز به طراحی برنامه‌های درمانی کمک می‌کند؟
QEEG اولین قدم در شروع درمان‌هایی مانند نوروفیدبک است. این درمان‌ها که مبتنی بر تنظیم مغز هستند، به بهبود شرایط شناختی، رفتاری و عاطفی فرد کمک می‌کنند. QEEG در درمان اختلالات مختلف از جمله ADHD، اوتیسم، افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی نقش مؤثری دارد. با تحلیل نتایج این روش، متخصصان می‌توانند برنامه‌های درمانی بهینه‌ای برای هر بیمار طراحی کنند.
مراحل انجام نقشه‌برداری مغزی
ارزیابی QEEG معمولاً حدود ۲ ساعت طول می‌کشد و شامل چند مرحله اصلی است:
– نصب کلاه الکترود برای ثبت فعالیت مغزی
– اندازه‌گیری و ثبت امواج مغزی در طول انجام برخی وظایف
– پردازش و تحلیل داده‌های ثبت‌شده
پس از پایان این فرایند، اطلاعات جمع‌آوری شده در اختیار درمانگر قرار می‌گیرد تا با توجه به آن‌ها برنامه درمانی مناسبی را برای فرد طراحی کند. در مرکز مشاوره کیمیای سعادت تمامی این خدمات به صورت تخصصی زیر نظر دکتر مرتضی ضیابخش ارائه میشود.
