اختلال بینظمی خلقی اخلالگر (DMDD) یکی از اختلالات روانی است که عمدتاً در سنین کودکی و نوجوانی بروز میکند. این اختلال با طغیانهای مکرر و شدید خشم، تحریکپذیری پایدار و ناتوانی در تنظیم هیجانات شناخته میشود. تاثیر DMDD بر زندگی کودک و خانواده میتواند ویرانگر باشد و چالشهای متعددی در زمینههای تحصیلی، اجتماعی و عاطفی ایجاد کند. در این مقاله از سایت کیمیای سعادت به بررسی جامع این اختلال، علل، علائم و روشهای درمان خواهیم پرداخت.
روایت زندگی امیر
امیر، یک پسر ده ساله، به خاطر طغیانهای خشم ناگهانیاش در مدرسه شناخته میشد. حتی کوچکترین اتفاق مانند شکستن مدادش میتوانست او را به گریه و فریاد بیندازد. دوستانش نمیدانستند چگونه با او رفتار کنند و معلمان اغلب از کنترل او ناتوان بودند. در خانه نیز والدینش در آرامش نبودند، زیرا امیر به کوچکترین مخالفتها واکنش شدیدی نشان میداد. این رفتارها باعث انزوا و کاهش تعاملات اجتماعیاش شده بود و به شدت خانوادهاش را تحت تاثیر قرار داد.
اختلال بینظمی خلقی اخلالگر چیست؟
اختلال بینظمی خلقی اخلالگر (Disruptive Mood Dysregulation Disorder یا DMDD) یک وضعیت روانی است که در آن کودکان و نوجوانان دچار خلق پایین، تحریکپذیری مزمن و رفتارهای انفجاری میشوند. DMDD به عنوان اختلالی که در سال ۲۰۱۳ به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) اضافه شد، هدفش پر کردن شکافهای تشخیصی میان اختلال دوقطبی و اختلالهای رفتاری دیگر است. این اختلال معمولاً در کودکان بالای ۶ سال و زیر ۱۰ سال ظاهر میشود.
علائم اختلال بینظمی خلقی اخلالگر
DMDD با مجموعهای از علائم کلیدی مشخص میشود که به طور جدی بر رفتار و زندگی روزمره کودک تاثیر میگذارد:
1. طغیانهای مکرر خشم
این طغیانها ممکن است به صورت فریاد زدن، پرت کردن اشیا، گریههای شدید و حتی رفتارهای تهاجمی ظاهر شوند و معمولاً چند بار در هفته رخ میدهند.
2. تحریکپذیری مزمن
این کودکان در بین طغیانها معمولاً حالتی از تحریکپذیری و بداخلاقی دارند که بر روابط اجتماعی آنها اثر منفی میگذارد.
3. واکنشهای نامناسب
طغیانهای خشم در این کودکان به رویدادهای کوچک و بیاهمیت مرتبط میشود و شدت آنها بیتناسب با موقعیت است.
4. اختلال در عملکرد
DMDD میتواند بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی کودک تاثیر بسزایی داشته باشد و منجر به کنارهگیری اجتماعی شود.
ویژگیهای کودکان مبتلا به DMDD
کودکان مبتلا به DMDD معمولاً دارای ویژگیهای خاصی هستند:
- واکنشهای افراطی: واکنشهای غیرمنتظره به محرکهای کوچک.
- احساس مداوم ناامیدی: احساس عدم درک شدن.
- مشکلات ارتباطی: چالش در برقراری روابط سالم.
- کاهش اعتماد به نفس: احساس شکست در کنترل احساسات.
تفاوت DMDD با اختلال دوقطبی
DMDD و اختلال دوقطبی هر دو با تغییرات خلقی پیش میروند، اما تفاوتهای اساسی دارند:
- طبیعت تغییرات: DMDD متمرکز بر تحریکپذیری و طغیانهای مکرر است، در حالی که اختلال دوقطبی شامل دورههای شیدایی و افسردگی میشود.
- سن بروز: DMDD بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده میشود، در حالی که اختلال دوقطبی میتواند در هر سنی شروع شود.
- عدم وجود شیدایی: در DMDD خبری از دورههای شیدایی نیست.
شکلگیری و روند DMDD
DMDD معمولاً از سنین پایین آغاز میشود. کودکان با تحریکپذیری خفیف شروع میکنند که با گذر زمان به طغیانهای شدیدتر تبدیل میشود. اگر درمان نشوند، ممکن است مشکلات روانی جدیتری در سنین بالاتر مانند افسردگی و اضطراب ایجاد کنند.
شیوع اختلال
طبق مطالعات، شیوع DMDD در جمعیت عمومی کودکان و نوجوانان بین ۲ تا ۵ درصد است و در پسران شایعتر از دختران است.
علل بروز DMDD
علل DMDD شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیمیایی میباشد:
- فاکتورهای ژنتیکی: وجود سابقه اختلالات روانی در خانواده.
- عوامل محیطی: شامل استرس خانوادگی و تجربیات منفی.
- عدم تعادل شیمیایی مغز: اختلال در عملکرد انتقالدهندههای عصبی.
تشخیص اختلال
تشخیص DMDD پروسهای چند مرحلهای است که معمولاً توسط روانشناسان و روانپزشکان انجام میشود. متخصصان به بررسی تاریخچه پزشکی، رفتارهای فعلی و مصاحبه با کودک و والدین میپردازند. برای تشخیص، علایم باید حداقل یک سال وجود داشته باشند و شدت آنها باید نامتناسب با شرایط و محیطها باشد.
درمان DMDD
درمان DMDD معمولاً شامل رواندرمانی و دارو درمانی است:
1. رواندرمانی
درمان شناختی-رفتاری (CBT) به کودکان کمک میکند تا مهارتهای مدیریت خشم و تنظیم هیجانات را بیاموزند.
2. دارو درمانی
در موارد خاص، داروهای ضدافسردگی یا تثبیتکننده خلق ممکن است تحت نظر پزشک تجویز شوند.
3. آموزش والدین
به والدین آموزش داده میشود که چگونه رفتارهای کودک را مدیریت کنند و فضای حمایتی ایجاد کنند.
توصیههایی برای والدین و معلمان
والدین و معلمان نقش مهمی در مدیریت DMDD دارند. ایجاد محیط حمایتی، یادگیری مهارتهای برخورد مثبت و تمرینات تنفسی و مدیتیشن میتواند به کاهش استرس و تحریکپذیری کمک کند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما با مشکلات مستمر تحریکپذیری و طغیانهای خشم روبروست، مشاوره با یک متخصص روانشناسی ضروری است. مشاوران و پزشکان در مرکز مشاوره کیمیای سعادت میتوانند به شما در برنامه درمانی مناسب کمک کنند.
نتیجهگیری
اختلال بینظمی خلقی اخلالگر یکی از چالشهای جدی در سلامت روانی کودکان و نوجوانان است. با شناسایی سریع و درمان مناسب، کودکان میتوانند یاد بگیرند که چگونه با این اختلال مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. حمایت خانواده و جامعه در این مسیر بسیار ضروری است.
